Zaświadczenie nr 1044 potwierdzające uzyskanie tytułu nauczycielki domowej

Dokument w języku rosyjskim poświadczający uzyskanie przez pannę Emilię Beniowską, córkę Bartłomieja, szlachciankę, poddaną Rosji, urodzoną w guberni grodzieńskiej, tytułu nauczycielki domowej (домашняя учительница), która mogła nauczać języka francuskiego nie tylko w domach prywatnych, ale i w pensjach żeńskich. Zaświadczenie zostało wystawione 31 marca 1848 r. w Wilnie i podpisane przez kuratora Białoruskiego Okręgu Naukowego, rzeczywistego radcę stanu i kawalera, Ewaresta Grubera. W zaświadczeniu zawarte są informacje o tym, że Emilia wykazała się bardzo dobrą znajomością języka francuskiego i w formie egzaminu przedstawiła przed komisją w Wileńskim Instytucie Szlacheckim próbny wykład na temat Traduction et explication de l`Ode de Pompignan sur la mort de Rousseau. Autorem analizowanego przez Beniowską utworu był francuski pisarz oświeceniowy Jean-Jacques Lefranc (lub Le Franc), markiz de Pompignan, żyjący w latach 1709–1784. Protokół egzaminu był następnie przesłany do weryfikacji do Rady Cesarskiego Kijowskiego Uniwersytetu im. Świętego Włodzimierza i dopiero po uzyskaniu pozytywnego potwierdzenia tego gremium mogło być wydane zaświadczenie kuratora Białoruskiego Okręgu Naukowego. Jednak uzyskanie takiego dokumentu to był dopiero początek, wykonywanie pracy nauczycielki domowej było bowiem obwarowane szeregiem dodatkowych przepisów. Gdyby Emilia Beniowska miała zamiar podjąć nauczanie w domach prywatnych, to zgodnie z obowiązującym od 1 lipca 1834 r. prawem musiałaby wypełniać następujące obowiązki: 1) okazać uzyskane świadectwo dyrektorowi miejscowego gimnazjum oraz marszałkowi szlachty danego powiatu; jeśli tego nie uczyni, pozbawiona zostanie prawa do otrzymywania zapłaty za swoją pracę; 2) na koniec każdego roku szkolnego przedstawić sprawozdanie ze swojej działalności pedagogicznej i pozytywne świadectwo o sobie wystawione przez marszałka szlachty danego powiatu oraz przez osoby, w których domach prowadziła nauczanie. Tak sformalizowane przepisy mogły zniechęcać kobiety do podejmowania pracy nauczycielki domowej, dlatego te, które miały w sobie zapał i chciały uczyć, dążyły do zakładania pensji prywatnych. Taką drogę wybrała matka Emilii i jej siostra Leokadia Andrzejkowiczowa. Wspólnie prowadziły pensję żeńską, która została zamknięta po powstaniu styczniowym w 1864 r.

Dokument ze zbiorów Biblioteki Litewskiej Akademii Nauk im. Wróblewskich / Lietuvos mokslų akademijos Vrublevskių biblioteka, LMAVB RS, sygn. F75-108, k. 3r.

Pozostałe zdjęcia